زاگرۆسانە هەنگامێ هام بەشەو زیاتەر جە ٦٠ رێکوزیەو و کۆگاکا وەرکەوتوو کوردستانی بە ئامانجوو پارێزناو ژیوگەو زاگرۆسی . رێکوزیاکا ژیوگە پارێزنای ، ژەنا ، زارۆڵا و مەدەنی جە ساڵەو ٢٠٢٠ بە هام ویری یۆترینی بڕیارێ مۆهمشا پەێ پارێزناو ژیوگەو زاگرۆسی دا . ئینە جە وەختێنە بێ کە هەر رێکوزیایە بە جیا و بە شێوەو وێش کار پەێ پارێزناو ژیوگەو هەرێموو وێش کەرێ .
سەروو ئەساسوو کاری هام بەش رێکوزیەکێ وەرکەوتوو کوردستانی پەێ ئانەی ژیوگە پارێزنای بۆ بە فەرهەنگێ گردی و جە وەختێ دیارێنە هەنگامێ بنەڕەتیە هۆرگێریۆ پرۆژەو (زاگرۆسانەیشا ) پسۆ پرۆژێوە نەتەوەیی رێکوست . بە جۆرێ کە پرۆژەو زاگرۆسانە جە دماو یوهەمین وارانوو پائێزی مانگەو کەڵەهەرزی دەس پەنە کەڕۆ . زاگرۆسانە بە بۆنەو جیاوازی وەختوو وارانی جە بەشە جیاکا زاگرۆسی ڕوەکا ٥ تا ٢٦ کەڵەهەرزوو گرد ساڵێش پەێ نیاو دەرختا یا چاڵ کەردەو بەڵوا دیاری کەرد . یۆهەمین هەنگامەو زاگرۆسانەی جە مانگەو کەڵه هەرزوو ٢٠٢٠ بە بەشداری نزیکەو ٤٣ رێکوزیا و کۆگا وەرکەوتوو کوردستانی و بە بەشداری هەزاران ژیوگە وەشەویسێ بەرد ڕاوە .
ئێساڵ بە جیاوازی جە ساڵەو پاری پرۆژەو زاگرۆسانەی هەنگامێ بنەڕەتیە تەرەش نیا و بە جیا جە کۆگاکا ژیوگە پارێزی ، رێکوزیاکا و کۆگاکا ، ژەنا ، زارۆڵا و مەدەنی وەرکەوتوو کوردستانیش بەشدارێ پرۆژەکەو وێشا کەردێ . ئێساڵ ( ٢٠٢١ ) نزیکەو ٦٠رێکوزیە و کۆگێ کە بە هەزاران ئەندامێشا هەنێ هەڵمەتەو زاگرۆسانەو ئێساڵیشا دەس پەنە کەردە . هەنگامێ کە سەرەڕاو ئانەی پەێ ژیوگەی قازانجش هەن ، یۆگێرتەی و پێوەرە هەرمان کەردەو کۆگا و رێکوزیاکا وەرکەوتوو کوردستانیش وەڵێ وست . یاگێ باسینە کە رێکوزیاکا و کۆگاکا هەرێموو هۆرامانی پسۆ یانەو ژەنا هۆرامانی ، پەپووڵەکا زاگرۆسی ، چیا ، ژیوای ، چڕۆ و ویر بەشدارێ پرۆژەو زاگرۆسانەینە . هەر پاسە جە لاو رێکوزیاکا هۆرامانی سەرەڕاو نیاو بڵوا پێشنیاروو نیاو درەختا پسۆ وەن ، وام ، براڵوو و بڵچی بە پرۆژەو زاگرۆسانەی دریان .
