جە ڕێککەوتوو ۱۲/۰۸/۱۹٦۳ جە لاو پێشمەرگە و قارەمانی ئەفسانەیی هۆرامانی ، حەمە گۆڵپی و هامسەنگەرەکێش داستانەو “پردەو زەڵم”ی تۆمار کریا، کە هەرگیز جە یادەوەری هەڵەبجەیەکا، هەورامانیەکا و شارەزوریەکا نمەشۆۋە و تا ئارۆچ بە شانازیەۋە نەوە دمای نەوەی گێڵناشەۋە. داستانەکێ هەر چنڎە جەلاو دەسەڵاتی کوردی فەرامۆش کریێنە، بەڵام بە گردی یاگێ شانازیەنە پەی کوردی.
پایزو ساڵەو ۱۹٦۱ی کریستیانی کە جە پانیشتو کوردستانی شۆڕشو (ئەیلول)ی سەرش هۆردا، هەورامان بی بە بنگە و بارەگەو سەرهوٙردای پیٛشمەرگەی و ژمارێۋێ پۆلیسخانێ جە سۆسەکانە، تەۋێڵێ، بیارێ و خورماڵ ئازادێ کریێ کە پۆلیسخانەو سوسەکان یەکەمین بێ و بە سەرپەرشتی حەمە گوڵپی و مام کەریم هاۋاری ڕزگار کریا. ئیتر پەی جۆرە هەورامان جە دەسەڵاتداری ئێراقی ڕزگار کریا و بی بە یاگێ شۆرڕشی.
جە ۲ شوباتوو ۱۹٦۳ی “حەرەس قەومی” جە ئێراق بە کوودەتای سەروازی دەسەڵاتشا گێرت دەست و بەزوویی کەوتێ کوشوبڕکەدەی نەیارەکاشا و هاموەخت هێرشکەردەی پەی سەرو پانیشتوو کوردستانی. پی جوٙرە یەک لیوای تایبەت-شان نیارە پەی پەلاماردای کوردستانی کە لیواو سەربازی ۲۰ی بێ. کە بە چەک و تفاقی تازەو جەنگی و کڵاشینکۆفێ ڕووسیێ و تۆپێ، تانکێ و فڕۆکێ پوٙشتە و پەرادخ کریابێ. لیوا ۲۰ی بە فەماندەیی “زەعیم سدیق”ی کە کەسیٛ نەتەوەپەرست و شوٙڤیٛنی عەرەب بیٛ، جە کەرکوک نەخشەڕاو پەلاماردای کوردستانیش متەرە. بە پاو نەخشەڕاکەی ٦و حوزەیرانی هێرشش بەرد سەرو سلێمانیێ و کومەڵکوشی خەڵکیشان کەرد. مانگەو ۷ی پەلامارو دەربەندیخان-یش دا و سەرو ڕێ-وە هەرچی دەگێ بێنێ دریێ وەرو تۆپان و تەختێ زەمینی کریێ و جەئاکامەنە سەدان کەسیٛ بیٛ تاوانیٛ کوشییٛ.
دماتەر سەربازێ لیواکێ یاویٛ لاو دەگاو سیارە (سیٛدارە)ی نزیک بە دەربەندیخانی و جە ئاگێچە ۳۲ کەسێشان گرتیٛ و بە گولـلەواران شەهیدێشان کەردێ و دەرنجام دەربەندیخان گیریارە.
ئیتر مانگەو ۰۸/۱۹٦۳ زەعیم سدیق و لیواکێش ڕووەشا نیا شارەزوور و هەڵەبجە و هەورامانی. (دمایچ بەرکەوت نزار خەزرەجی و تارق هاشمی تازە ئەفسەریٛ پلە یەکیٛ لیوا ۲۰ی بیێنێ) و جە ئاوەختەنە بەشدارێ قڕکەردەیکوزدی بیێنێ. سوپا داگیرکەرەکەو ئێراقی جە شارچەو سەیسادقی مەرزیارە و سەربازگێوە گەورەش نیارە، ئیتر جەئاگەوە پیلانو جەنگی مجیٛنیٛرە. وەختەکاریٛ پیٛشمەرگە و شوٙڕش زاناشان سپاکە پەلامارو هەڵەبجەی، شارەوزووری و هەورامانی مڎۆنە، ئاڎێچێ بەرنامەو مدارامانی و وەرگیریشان متەرە. خاستەرین یاگیٛ لاشانەوە پردەو زەڵمی بیٛ، چونکە هەم پردە بیٛ و هەم دەرە و ئاوی و تەڕایی بی و پەڕ جە دار و درەختی فرەی بێ. وەڵێنە پێشمەرگێ هورستیٛ بە کەندەی چنڎ خەندەقیٛ قوڵێ و پانێ و ئاوی-شان کەردێنە تا دەبابەکێ زەعیم سدیقی بگناشانە و بەرنیاوە و نەتاوانە دەربازێ ناوچەکەی بباێ. هەرپاسە ئاویشان وستە سەرو ڕووبەرێ فرەی جە دەشتایەکان تا سوپا بە ئاسانی جوڵە نەکەرۆنە و لەمپەرش پەی دروست بۆنە.
سەرەنجام جە سەئبێ زوو ١٩٦٣/٠٨/١٢، جەیش و جاش جە سەیدسادق ڕووەو پردو زەڵمی جمێرە. بە یاواشان بە پردەکێ، تووشو مدرامانی و وەرەنگاری پیٛشمەرگەی بییٛوە و دویٛ ڕویٛ زیاتەر جەنگ قورس و دەسەو یەخەی ناۋوەراوە بەردەوام بێ. ڕوٙی یەکە نزیکە بە ۱۰ تانکێ پەلامارش دا و ڕووبەڕو وەرپەرچدای هێقم و پتەوی بیێوە. هاموەخت جە ئاسمانەوە باڵەپڕەکێ سپای بوٙمبوارانو پێشمەرگەی کەریٛنیٛ. پیٛشمەرگە کە دەشتیٛ سارانە سەنگەرش گێرتە بێ چەکی قورسش ئیرادە و ورە و وەشەویسی خاک و وڵاتی بێ کە بە دەستی هاڵی و بەسوکتەرین چەک ڕووبەڕوو تانک و تۆپ و باڵەپڕی جەنگی بیەبێ، قورستەرین چەک و ئامرازی جەنگی پیٛشمەرگەی تەنیا ( پەنج تیر، وەرندڵ، تاپڕ، هوٙڵەندە و چنڎ بڕنەوێ و یەک ڕشاش بێنێ کە سەرو “گردی گوٙ”ی تەقە جە دوژمنی کەرێنە. سەنگەرێ پیٛشمەرگەی ئیدیم و ئەودیمو جادە و پردەو زەڵمی دریێبێنێ ونە. یوەم ڕوٙ تا ویٛرەگا جەنگ بە قورسی بەردەوام بێ و دوژمن نەتاواش سەنگەر و پیٛشمەرگەی بڕو و شکستش بڎۆنە.
ڕوٙی دووەم چەنی بۆمبوارانو قورسو باڵەپڕی، دوژمن پەلامارەش داوە و ئیجارە دویٛ پێشمەرگێ کە یۆشا حەمە گوڵپی بێ دمای مدرامانی و جەنگی قارەمانانەی شەهیدیٛ بییٛ. گوڵپی دماو ئانەی تا دما فیشەک جەنگ کەروٙنە و سەنگەرەکەو ویٛش وەرنمەدوٙ، تانکێوە نزیکش مەگنوٙوە خەریکا شیٛلوٙش، ئادیچ ملوٙ سەرو دەبابەکەی و بەخەنجەرکێش عەدەد دوٙشکەو دەبابەکەی مەکشۆنە، بەڵام جە ئا کاتەنە جە دماوە تانکێ تەرە بە دوٙشکیٛ تەقە جە حمە گوڵپی کەرۆنە و شەهیدش کەرۆ.
ئیتر دمابەدمای هورکوای حەمە گوڵپی بەخەنجەرە سەرو دەبابەکەی سام و تەرسی مەگنۆنە دلێ سوپاکەو دوژمنی و سەرسامێشا مەکەرۆنە و هەر ئانێچە بۆ بە بایس تا جە ۋەرەگانە سوپاکەو دوژمنی دمارە گێلۆۋە پەی سەیسادقی. بەڵام جە داخێ قارەمانیەکەیشنە کە ئەرمانابێش، جەستەو حمە گوڵپی بەسانە تانکێوەرە و تا دلیٛ بازارو سەیدسادقی کێشانەش شۆنەو وێشارە و دماتەر سوکایەتی بە لاشەکێش کەرانە و چنڎ ڕۋیٛ دلیٛ جادەو سەیسادقییەنە مازاشوٙ تاکو خەڵکیش پنە چەم تەرس بوٙنە.
دماو چن ڕویٛ ماموٙسا مەلا ساڵح شارەزوری و چنڎ کەسایەتیێ و پیا ماقولیٛ داۋا جە ئامر لیواکەیمەکەرانە و اچانە؛ کە گوناحا مەردە پی جوٙرە سەرو جادەیوٙ فڕي دریوٙنە، عورف و عادەت و ئاین ڕا پینەیە نمڎۆنە. دەرەنجام داواکیٛشا قبۆڵ کریۆنە و لاشەو حمەگوڵپی جە قەبرسانو سەیسادقی بەئامانەت ئەسپەردەو خاکی مەکریۆنە. دماو زیاتەر جە ۳ مانگان، تەرمو شەهید حمە گوڵپی جە سەیدسادق برێۆوە پەی دەگاو گوڵپی جە هەورامان و چاگە دووبارە ئەسپەرد مەکریۆۋە.
ڕوٙێ دماتەر جە شەهیدبیەی حەمە گوڵپی، هەمدیسان جەیش و جاشێ بە پەشتیوانی زیاتەر جە ۳٥ تانکێ دەبابێ و بوٙمبوارانی ئاسمانی پەلامارەو پردەو زەڵـمی مڎۋا و جەنگی دەسەو یەخەی فرە قورس ڕووە مڎۆنە و پێشمەرگە قارەمانی یەکجار گەورە نیشانە مڎۆنە و تا وێرەگا جەنگەکە درێژەش بۆنە، جە ئاکامشەنە ئیجارە ۱۰ پیٛشمەرگیٛ تەرێ شەهیدێ بانە. جە وێرەگانە بەهۆ بێ فیشەکی و بێ ئازوقەیی پێشمەرگە بەناچاری کێشیۆۋە.
داستان و قارەمانیی ئەفسانەیی پردەو زەڵمی کە بە هونەو حەمە گوڵپی و ۱۱ هاۋەڵانش تۆمار کریا، بی بە بناغەو ڕزگارکەردەی سەرتاسەرو پانیشتو کوردستانی کە تا ۱۹۷٥ی و نسکۆو شۆڕشی ڕزگارکەردەکەی درێژەش کێشا.وەختیٛ حمە گوڵپی شەهید بی، ٤ کوڕیٛش بەنامەکێ ( فایق-نامق-تارق-ناجح) پەی گەل و نیشتمانی ئاستیێ جیا، کە چەنی بنەماڵەکەیشان هەردەم و تا ئیسە خزمەتو گەل و نیشتمانینە بییٛنیٛ و دریخیشان نەکردەن جە وندای و ڕەنجبەرف پەی گەل و نیشتمانی. هەرپاسە، ساڵەو ۱۹۷۹ی ئەسکەندەر ئەحمەد گوڵپی براو شەهید حەمە گوڵپی، سەرو کوردایەتی جە زیندانو موسڵی جەدار دریا.
ساڵەو ۱۹۸۱ی نامیقی کوڕش کە پێشمەرگە بێ جە کشمەکێشوو حزبایەتی و شەری ناوخۆ شەهید بییەن. مخابن قۆربانیداو خانەوادەو گۆڵپیا پانەیە نەمدران و جە ۱٦/۰۳/۱۹۸ی جە کیمیاوارانکەردەی هەڵەبجەیەنە، هامژینەو حمەگوڵپی بەنامیٛ (حفصە سەلیم حمەمین) چەنی کوڕێش بەنامێ ( تارق محمد ئەحمەد) و هامسەرەکیٛش و زاڕوٙڵیٛوەشا شەهیدیٛ با. جە دماو ٥٧ ساڵا سەروو شەهید بیەو حەمە گۆڵپی و هامسەنگەرەکاش ، ئارۆ ژیواو و قارەمانیەتی ئی فرماندە ئەفسانەیی و هۆرامانی رەنگدایسۆ جە جە مدرامانوو گریڵاکا کوردستانی وینمێ کە بە مدرامانی بێ وێنە و نەتەرسانە پەێ گەل و نیشتمانی گیانوو وێشا بەختکەرا . حەمە گۆڵپی و خانەوادەکەس نیشانەشادا کە ڕابەرایەتی ، پێشەنگایەتی و سەرکردایەتی گەلی قۆربانی دای گەرەکا . مخابن ئاڕۆ فرەو دەسەڵاتدارا باشوور نە وێشا و نە خانەوادەکەشا بە بێ ئانەی هیج قۆربانیەدا ، سەروو ونەو رۆڵەکا گەلی دەسەڵاتشا گێرتەن دەسوو و حۆکمرانی ناعادڵانە و هەر پاسە خزمەتوو داگیرکارا کوردستانی کەرا .
