” گەر دروۍ چنی ویژدانوو ۋێما نەکەرمۍ موینمۍ چنی بەرکۊتەو ڕابەر ئاپۆی، گرڎوو ئا پێناسە باوا کە پۍ بیەو کوردی و وەڵینگەگەیش کریێبێنۍ هەرەس مارا، پێناسەو ئی ڕابەرە شۆڕشگێڵنەیە تەمام جیاوازا چەویشا تەری!”.
ئەنەیاوای جە وەڵینگەو ۋەرکەوتوو دلێڕاسەی گرنگی و پەنەوازیێوە سەرەکی گرڎ ڕێکوستەیۍ و ئاخێزێوە کۆمەڵایەتیا. زەحمەتی چانەینە مەوینمۍ کە درک پا ڕاسییە کەرمۍ جە وەڵینگەو مرۆڤایەتینە کە جوگرافیاو ۋەرکەوتوو دلېڕاسەی بنکەو ئاخێزە گۊرەکا مرۆڤایەتی بیەن. ئینەیچ پاسەشکەردەن کاریگەری فراوانش سەروو ڕاڕەوو وەڵینگەو مرۆڤایەتی بۆ تا بە ئارۊیچ. گرڎوو ئا حۊڵا کە مۆدێرنیتەی سەرمایەداری سەروو جوگرافیاو ۋەرکەوتوو دلېڕاسەینە بەرۊشڕاوە، ۋێش چێروو ئی ڕاسییەینە شارتەنۆ. ئامورەکۍ سەرمایەداری ئاگاڎیشا پانەی هەن کە بەبۍ باڵادەسبیەیشا جە ۋەرکەوتوو دلېڕاسەینە مەتاوا کۊڵەکەکا ۋێشا ئەرەمەرزنا. قۆناغەو سەرمایەداری “کەپیتاڵیزم” ڤێنیسیا سەروو بنکەو دەوڵەت + نەتەوەی و پاوانوازی ئابووری و بەردەوامکەردەی جەنگی ۋێش بنیاڎ نیا، ئینەیچ جە وەختێنە کە خودوو مۆدێرنیتەو سەرمایەداری دژوو ئابوورییا! دژوو مرۆڤایەتی و ژیۋگەیچا! ئی سیستمە دێوەزمە فرە بە ئاگاییوە بەردەوامی بە چەم چنۆکی ۋێش مڎۆ.
مۆدێرنیتەو سەرمایەداری خۊتان لەشکرێوە دڕنڎەی ئاوراین جە ڕۆشنۋیری ۋێش؛ پەی بەردەوامکەردەی و دەسوستەی ئامانجەکا ۋێش ؛کە کۆکەردەیۆ سەرمایەین، پۊکەی ئانەی داواش کەرۆ جە “پراکتیک”نە پێچەوانەکەیش جابەجێ کەرۆ. تارێخوو بەرکەوتەیی ئی دێوەزمەیوە کەم فەیلەسووفۍ هەستشا پی ڕاسینەیە کەرڎەن. حەتا کەسانێوە پێسە “مارکسی و ئەنگڵس”ـیچ ئی دێوەزمەیە خەڵەتنێنێ. پێسە ڕابەر ئاپۊ ماچۊ: “بنکەو سەرمایەداری وەرکەوتوو دلێڕاسەینە بەرکەوتەن “؛ بەبۍ ئاگایی چی ڕاسییە فامکەرڎەیی ئی دێوەزمەیە هەرمانێوە ئاسانە مەبۊ. ئی سیستمە سەد ساڵی ویەرڎەنە جە ڕاو ئاواکەرڎەیی دەوڵەت-نەتەوەکاوە، جۊرە فەلسەفێوەش وستەن وەڵۍ بەتایبەت کوردستاننە، کە ڕابەر ئاپۊ نامێش نیان بە فەلسەفەو “مەرڎەی”! هەڵبەت مەبەسما تەنیا دلێنەشییەی یا مەرڎەی جەستەیی نییا! ئانە بە درێژایی ئی سەد ساڵەیە بریۊ ڕاوە سەروو کورداوە تاقیکەرڎەیۊیۍ گردوو نۊعەکاو مەرڎەیش گێرتەن وێ. بەنۊعێوە ئینسانوو کوردیش ڕووبەڕوو چارەنویسێوە چانەی کریاوە، کە شەرم جە بیەیی وێش کەرۊوە. وەراوەروو ئا ڕەوشەو ئینسانوو کوردیوە، کە نە دەرگیروو بەهاو ئینسانبییەی بۊ و نە جە دۊخوو ئاژەڵییچنە بۊ، پێسە ڕابەر ئاپۊی هەستش پەنە کەرڎەبێ، دەسش بە شۊڕشێوە ژیوای دۊسیی کەرد بەجۊرێوە پەنەش واتیمۍ ژیوای وەختێو بۊ بە ژیوای کە پەیش کۊشیەی. پەرسەو “چەنی بژیومێ، چێش کەرمۍ و چکۊوە دەس پەنە کەرمۍ ” بی بە دەروازێوە پەی ماڕای ئا ژیوگە مەرگدۊسییە کە کریابۍ چارەنویسوو کوردا. کتێبوو قەیرانوو شارستانییەتی وەرکەوتوو دلێڕاسەی و ڕاچارەو شارستانێتی دیموکراتیینەا، ڕابەر ئاپۊ ماچۊ: “کولتووروو وەرکەوتوو دلێڕاسەینە زاراوەکاو حەقیقەتی و “مەرڎەی و ژیوای پەی حەقیقەت”ـی دەسەواچەگەلێوە گرنگێنێ. وەلۍ دەسەواچەو حەقیقەتی کە کولتووروو ئەورووپاینە پێسە دوالیزموو تیۊر- کرداری نیشانە مدریۊ دلێنەکەش هاڵی کریانۊ، پارچەپارچە بییەن و گردێتییەکەش جەدەس دان خۊی “. ئشناسای ڕاسینەو وێما مشۊم پێویسێوە تا هەست بەبییەی وێما کەرمێ. گلێرگێوە گەر ئاشناو ڕاسینەی تارێخیی وێش نەبۊ چەنی متاوۊ وێش چا کوڕە گەورە و دڕندە مەرگدۊسە نەعلەتجەوێکەرڎەیە کەرۊ؟ چێگەوە خاستەر جە قسۍ ڕابەر ئاپۊی میاومێنە کە ماچۊ: “ئینسان ئەگەر ئاشناو تارێخوو وێش نەبۊ، کەسایەتیێوە لاواز و دەسوپاچەرمەش چەنە بەرمشۊ”. بە قووڵبییەیۊ جە ڕاسینەو تاریخوو کوردی، کە ڕیشەکەش گێڵۊوە پەی قۊناغوو چاخی تەوەنینی تازەی “نیۊلۊتیک”، ڕابەر ئاپۊ دەسش بە شۊڕشێوە زیهنیی کەرد؛ پەی وەرکەنارکەرڎەیی ئا شێوە ژیوایە، کە دوژمن پێسە ڕاسیێوە وەرڎەموو گەلاو مەنتێقەکەی و بەتایبەتی گەلوو کوردینە نیابێشرە، پانەی یا “مەرڎەی یا ژیوایێوە ڕەزالەت و کۊیلایەتی”! گەر دروۍ چەنی ویژدانوو وێما مەکەرمۍ موینمۍ چەنی بەرکەوتەی ڕابەر ئاپۊی، گردووئا ئشناسیایە باوا کە پەی بییەی کوردی و تارێخەکەیش کریێبێنۍ هەرەسە مارا، ئشناسای ئی ئەم ڕابەرە شۊڕشگێڵنە تەمام جیاوازا چەویشای تەری! لاو ئی ڕابەرەمایوە “بییەی کوردی گوزارش جە بییەی گەردووی کەرۊ”! ئینسنا وەختێو دلۍ کتێبەکاو ئی ڕابەرەیرە گوزەرێو کەرۊ سەرەش سڕ مەنۊ، ئی گردوو یارایشە چکۊوە ئارڎەن، وەختێو ئشناساێوە چی ڕەنگەیە پەی بییەی کوردی کەرۊ! ئانە کە من چی نیهێنییە یاوابوونە ئانەن کە ڕابەر ئاپۊ؛ ئی یارایشە چا قووڵبییەیۊ تارێخییە دەس ئاورڎەن. چێگەوە هەست پانەیە کەرمۍ ئینسانوو کوردی دماو وڕای فیدراسیۊنوو مادیوە پاسە لاوازا وەراوەروو حەر ئاریشە و فاڕیاێوەنە! ڕابەر ئاپۊ بە باوڕۊ پا گێرۊرە سەروو ئا ڕاسیوە، کە “پەکەکبۊ بە سەکۊو ئاواکەرڎەیی ژیواێوە ئەخلاقی و ئازاد نە تەنیا پەی کورد بەڵکوم پەی گردوو ئینسانیەتی”! ئینسان گەر ئاشناو ڕێخە تارێخییەکەو کوردی نەبۊ مەتاوۊ چی گوتارەو ڕابەر ئاپۊی بیاوۊنە. ئەوەڵوو شۊڕشوو نیۊلۊتیکی، کە سەروو خاکوو زاگرۊسیوە سەر وردان، گردوو ئا شۊڕشاو دماتەریچ تا بە بەرکەوتەی پیشەسازگەرای چی چند سەد ساڵەو دمایینە ڕێخەشا گێڵۊوە پەی قۊناغوو نیۊلۊتیکی، چێوە چا خیانەتەیە میاومێنە، کە مۊدێرنیتەی سەرمایەداری چەنی نکۊڵی جە بییەی نەتەوەو کوردی کەرۊ. وەلاونیای نەتەوەو کوردی بە ماناو نیایلاوە و خیانەتیچ مۍ جە کۊو ئینسانیەتی و گەردوونیچ.
پەی بەرشنییەی گردوو ئا قەیرانا، کە ئینسانیەت و گەردوون “ژیوگە”ش کەوتەننە، سەرپاوستەی فەلسەفەو ژیواێوە ماناداری و ئازادی پێویسیێوەن. ڕابەر ئاپۊ فەلسەفەو مەرڎەیش شیی کەردۊ، کە دوژمن وەڵێش وزۊ، بە جۊرێوە شی کەرڎەنۊ، کە مەرڎەیش بێکاریگەر کەرڎەن، ئارۊنە جە شەخسوو ئی ڕابەرەینە و هەم جە شەخسی کادیراو ئاپۊینە بەڕۊشنی پەنە کریۊ. وێشۊ ئی ڕابەرە نەفەرماوانش: “ئێمە “پەکەکە” مەرڎەینە ژیوایما خولقنا ” یا “شۊڕشوو ئێمە شۊڕشوو خولقنای وەشەسیاین” یا “بە عەشقۊ بژیودۍ و عەشقیچ بدەیدۍ بە ژیوای ” یاخود گەشمەرڎە مەزڵوم دۊغان جە دۊزەخەکەو زیندانوو ئامەدینە پەوپەڕوو باوڕییەوە بە دۊزوو شۊڕشەکەی واچێ”مدرامان ژیواین و تەسلیمبییەی مەرڎەین”! جە ئەوەڵوو حەفتاکاو سەدەی وەڵینیوە چەنی بەرکەوتەی ماهیر چایانی و هامڕاکاش مەیدانی سیاسیینە پێسە هێزێوە چەپی کەوتێبێنۍ سەروو تەختوو شانۊی، وەلۍ چونکوم هۊشیاریێوە خاسشا پا زەمینەیە نەبۍ ماوەو دووۍ ساڵانە کەوتۍ وەروو نەفرەتەو دەسەڵاتی و پاکتاوۍ کریێ،جە وەختێوەنە ئشیا سیاسەتێوە ژیرانەشا گێرتۍ وەر پەی مەنەیۊ و درێژەدایشا بە ئامانجەکەیشا. جە فرەو قسەکاشانە ڕابەر ئاپۊ بارەو ماهیر چایانیوە و هامڕایەکاشۊ نرخنایش کەرڎەن، پەوکای تەماموو وێشنە ڕابەرایەتی کە هامڕایەکاش پاسە پەروەرڎەۍ و ئامادۍ کەرۊ. تا ئا هەرمانە مەبارەکۍ سەروو شانەیشا کە هەرپاسە ڕووبەڕوو گەشمەرڎەبییەی نەباوە گەر شایەن بە گەشمەرڎەبییەی نەبا. تۊمارکەرڎەی داستانی فیداکاری و وەرگێریکەرڎەی و نابووتکەرڎەی تەرسۍ جە مەرڎەی دۊزەخەکەو زیندانوو ئامەدینە پەی ئا هۊشیارییە گێڵۊوە.
موازوو بواچوو بەپێچەوانەو گردوو ئا ڕوانگە سوویا و باوا، کە سەرقاڵوو نابووتکەرڎەی و بۊردومانکەرڎەیی ڕۊحی و زیهنوو تاکی وگلێرگەی کوردین پانەی کورد پێسە بیەیێوە لاوازی و دەسوپاچەرمەی وێنا کەرا، ئجۊشا ئی نەتەوە حیچ ئومێدێوەش چەنە نەمەنەن پەی بەرشییەی چا دۊخە چەقبەستەینە وێکوشی پێسە باسش کەرا. من باوڕم پانەیە هەن کە کورد بە سەرمەشقایەتیی فەلسەفەو ڕابەر ئاپۊی فەلسەفەو دوژمنی “مەرڎە”ـیش نیان لاوە، هەنگامەش نیێنە پەی ژیواێوە ئازادی. ئارۊنە ئێمە ئاشناو دووۍ جۊرا جە کوردینمێ! یۊشا پێسە وەرەی ئامادەیێوە دایمییش هەن، پەی سەرەبڕیەی وەروو پایاو دوژمناو ئی نەتەوەینە، هاموەخت ئاشناو دیمەکەی تەروو تاکێوە کوردییچنمێ، کە جگە جە ژیواێوە ئازاد و شایەستە بە ئینسانبییەی و ڕاسیینەو ئا تارێخەیە کە ڕابەر ئاپۊی شیکاری کەرڎەن، حیچ جۊرە ژیواێوە تەر نمەشناسۊن. پەی ئاواکەرڎەی ژیواێوە چینەی ڕابەر ئاپۊ گردماش هەرماندارۍ کەردێنمێ! بەرکەوتەی ئی ڕابەرەیە وەختێوەنە بۍ کە کورد ئاخر وەختەکاو گیانکێشتەینە بێ! چێگەو بە کۊشیاێوە بێوچان ئی ڕابەرە ئاشقە بی بە ئەتۊمێوە و کەوت ئاواکەرڎەیی جەستە نەوەش و لاوازەکەو کوردی! چێگەو ڕابەر ئاپۊ هامشێوەو مۊمێوە زیاد جە شەست ساڵان مسۊچۊ تا ئینسانیەت و گەردوونی ڕۊشن کەرۊوە! دماجار موازوو بواچوو ئی فەیلەسووفەما پێسە گێڵیارێوە، هەن شۊنیماوە تا ورماچەرخنۊ قەراخوو چەشەو مەرگدۊسی و نەفرەتەو وێبەکەمزاناینە، کە پێسە ڕاسیێوە گرد وەختۍ مدریۊ گۊشێمارە “کورد و زەڕ و خیانەت”! ڕابەر ئاپۊ جە گردوو ئی ڕوانگە بێبەهایانە! ڕابەرایەتی پەنەش واتیمۍ “کوردبییەی تاڵا وەڵۍ ڕەمای چەنەش نامەردیین”! چەنی چی ڕوانگەو ڕیبەرایەتییە بیاومێنە؟ جە وەختێوەنە حیچ وەخت وێشۊ قسێوەش نەکەردێنە! مەبەسشا پنەما بواچۊن مادام بییەی کوردی لکەدریاو گەردوونین و مانادار و ئازادا، مشۊم جارێوە تەر پەی هەرمانۍ وێشە ورزۊوە و ژیوای وزۊوە سەروو ڕێکۍ وێش دما جار وەراوەروو دروشمە بێمانایەکاو دوژمنینە، کە فرەو جارا وچییۊوە بۍ ئانەی یاواینەێوە فەلسەفیما پەیش بۊ پەنەما ماچا: “کورد و زەڕ و خیانەت” منیچ چێروو ئەشراقوو فەلسەفەو ڕابەر ئاپۊینە ماچوو: “زانای و باوڕی و سەرکەوتەی”.
