یونسکۆ: زیاتەر جە ٥ هەزار ساڵێن هەورامیەکێ ناوچەکەنە مژیوانێ و کۆمایێ چێوی تایبەت بەوێشا هەنێ کە جیاشا کەرۆوە، درۆسکەردەی یانا، نیای دار و درەختی دلێ تەوەنا و یاگە سەختەکانە، گەلەداری و کۆچ پێ هەوارەکا، دیارتەرین جیاوازیێ ژیوا و فەرهەنگو هۆرامییەکانێ.
مەحاڵە دورەدەس و سەختەکێ هۆرامانی ماوا و شاهێدیدەرو فەرهەنگو خەڵکو هۆرامانییەنێ.
هۆرامییەکێ پێسە یۆ جە خێڵەکاو کوردی وەڵێ ٣٠٠٠ ساڵێ وەرتەر جە بیەی عیسای
(زیاتەر جە ٥ هەزار ساڵێ) چا مەحاڵەنە مژیوا، کارو باخداری و هیتیاری و
گەلەداری کەرانێ.
دلێ دڵو کوەکا زاگرۆسییەنە، ئوستانەکا سنەو کرماشانییەنە سەرو مەرزەکا
وەرنیشتو ئێرانیۆ مژیوا، دوێ بەشینێ، دلێڕاسەو وەرکۆتۆ ژاوەرۆ و تەختا (
ئوستانو سنەیەنە)، وەرنیشتیچۆ ”لهۆن“ـا جە ( ئوستانو کرماشانی).
وێناو ژیوای خەڵکو هۆرامانی بە شێوێوا کە وێشا چنی سەختی مەحاڵەکەی ساچنان،
درۆسکەردەی یانا جە یاگە لێژەکانە، نیای دار و درەختی دلێ تەوەناو یاگە
سەختەکانە، گەلەداری و کۆچی کەم وەختەشا پێ هەوارەکا، دیارتەرین جیاکاریێ
ژیوای و فەرهەنگو هۆرامییەکانێ کە ساڵانێوا بەپاو فەسڵەکا بەرز و
نزمییەکانە ژیوای کەرا( زمسانەنە دەگاکانەو هامنەنە هەوار و دلێ مڵکەکانە)
هەمیشە مەحاڵەکەشانە مەنێنێ و ژیوایشا کەردەن، کۆمایێ چێوی تایبەت بەوێشا
هەن کە جیاشا کەرۆوە و پنەش مژناسیاوە، ئی ئەوەمەنەێچە هۆرکڵاشیای سەرو
تەوەنەکا، مەڕەکێ، کەنارگا و کەشەکێ، یاگە وەختی و هەمیشەییەکاشا پەی
نیشتەجا بیەی، یاگەکار ، قەبرسانەکێ ، ڕاکێ ک، دەگا و قەڵا و فرە چێوێ تەرێ
نەخشیێ کە بەرکۆتێنێ.
ئا ١٢ دەگا کە ئینێ پڕۆژەکەنە، سەلەمنەرێ ئانەیەنێ کە خەڵکو هۆرامانی
سەربارو نەبیەی بومێ پیتێنێ پەی هیتیاری دلێ کوەکانە، تاوانشا جوابو سروشتی
بڎاوە و وێشا ساچنا چن دۆروبەریشا ..
٭٭هۆرگێڵنایش جە ئینگلیزی پەی هۆرامی/ نامق هۆرامی
٭٭یاگۍ یادئاوەریەن، وێرەگاو ٣ شەممەی، جە وڵاتو (چین)ی ڕکوزیاو
پەروەردە، زانست و فەرهەنگو سەر بە نەتەوەیۆگێرتەکان کە بە یونسکۆ
ئەژناسیان، ٤٤ چوارەمین کۆنیشتش ئەنجامدا و جە میانشەنە سەرو دۆسیەو
تۆمارکەردەی هەورامانی چوون میراتیوی جیهانی مرۆڤایەتیی قسێ و باسێ
وگفتوگۆی فراوان کریا.
هەرپاسە هەورامییەکی چەمەڕێ بێنێ، یونسکۆ دۆسیەکەش پەسەند کەرد و هەورامانش پێسەو میراتیوی جیهانی مرۆڤایەتیی تۆمار کەرد.