کۊمسېۊنو زۋانی، کولتورو پەرۋەرڎەیی کۊنگرەو نەتەۋەیی کورڎسانی(کەنەکە)بەبۊنەو ڕۊو جەھانیی زۋانی ئەڎایی ئەرەیاۋنێۋەش ۋەڵاو کەرڎۊ.
دەقو ئەرەیاۋناکەو کەنەکەی:
ڕۊو جەھانی زۋانی ئەڎایی پېرۊز بۊ
- نەتەۋەکۍ جەهانی هەر یۊشا بە شېوازۊ تاییبەتو وېش یاڎو ڕۊ ٢١و شوباتی (ڕۊی جەهانیی زۋانی ئەڎایی) کەرۊۋە. ئەر پەی فرەو نەتەۋەکا ئا ڕۋە بەس تاییبەت بە زۋانی بۊ، پەی ئېمە کورڎا و پېکئاما کولتۇرییەکا تەرو کورڎەسانی ۋاتێۋە ۋەرفراۋانتەرە و قۇڵتەرە و گرنگتەرەش هەنە. جە پرۆسەو چڼین ساڵەو ئەرەگېرتەی و زاڵبېیەی زۋانو نەتەۋە سەردەسەکانە سەرو زۋانی کورڎیی و زۋانەکا تەرو کورڎەسانیرە، هەرپاسە قەڎەخەکەرڎەی جە لێۋۆ و کۊششە بە پلانکریاکا دۆڵەتا پەی شېۋنای و سۇککەرڎەی زۋانی کورڎیی جە لێۋی تەرۆ بە مەرامو دلېنەبەرڎەی و شۊنەماناستەی زۋانی کورڎیی، پاسەش کەرڎەن، کە زۋان پېسە کۆڵەکېۋۍ و پېسە ستۇنۍ چارەنۇسسازی و پەیۋەست بە بېیەی کورڎی پېسە نەتەۋەی چنین ڕەفتار کریۊ. بەداخۆ جە کۊنۆ و تاکو ئیسەیچ بە بەرڎەۋامی زۋانی کورڎیی کۆتەن چیرو هەڕەشەو دلېنەبەرڎەی و ئەۋەتاۋنای. بەتاییبەتی جە سەرنیشت و وەرکۆتو نیشتمانینە ئا تەرسۍ زېیاتەر بەرگنۊ. ئانە کە زېیاتەریچ ئینا چېرو ئانە فشارەینە و خاڵۊ لاۋازییشەنە، بەگرڎینەیی پەیۋەندیش بە بەکارنەبەرڎەی زۋانی ئەڎایین جە قسەکەرڎەینە مېیانو ئەنداما خېزانی و کۊمەڵینە جە ژیۋای ڕۋانەینە. جە گرڎی گرنگ تەر یانەنە، کە زۋانی ئەڎایییی نەبۊ بە زۋانی سەرەکیی فېرکەرڎەی جە پرۆسەو وەنەینە.
هەرچڼە بە درېژایی تارېخی، پەی ئېمە کورڎا زۋان سەنگەرو وېپارېزی و ئەۋەمەنەی بېیەن و بە بەرڎەۋامیچ ئی سەنگەرە پەنەۋازییش بە زېیاتەر پتەۋکەرڎەی و بەهېزتەر کەرڎەی بېیەن. برەۋپنەدایش بېیەی و ئەۋەمەنەی کورڎی پېسە نەتەۋېۋی بە ڕەسەنایەتی وېشۆ، هەرچڼە زېیاتەر بەگرڎینەیی جە ناخو ئۆرگانەکا کەسایەتی کورڎینە ڕێخۍ کۋۊرە، هەڵای هەر کەما. زۋان پەی هەر نەتەۋېۋی هېز و کۊڵەکۊ ئەۋەمەنەیشەنە، خافڵ بېیەی جە کېشەکا زۋانی و گۊشنەڎای بە ئێشو ئازارەکا زۋانی و بۋەرەنگار نەبېیەی هرۇژمەکا سەرو زۋانی ئەڎایی، ڕاڕەۋەکەش بەرەو نەمەنەی و دلېنەلۋاین.
- جە پانېشتوو کورڎەسانی پەڕلەمان و حکومەت و ئەرەمەرزیێ فەرمییۍ هەنۍ و دلۍ دەسۇرو دۆڵەتی فێدڕاڵیی ئێراقینە زۋانی کورڎیی دڎانش نریان پۊرە. بەڵام ۋەرو نەبېیەی ڕامیاریی زۋانی و پلانۊ زۋانییۆ دۆخو زۋانی کورڎیی فرە نالەبارا و کۆتەن ۋەرو کۊمەڵېۋ تەنگەلاییا. پۆچی پەنەۋاز کەرۊ بە قورسیی و گرنگیدایېۋی فرۆ حکومەتو هەرېمی ئا تەنگەلاییا لاۋزۊ و پەیگیرانە پەی ڕاۋزتەی و بە ئەرەمەرزیاییکەرڎەی کەناڵەکا زۋانی و پەروەرڎەی هەرمانەکەرۊ.
- جە وەرنیشتو کورڎەسانی سەرەڕاو ئانەیە کە ئینا جە بارودۆخېۋی هەستیارەنە و کۆتەن چېرو هەڕەشەو ئەرەگیری و جەنگی و ئینا بارو مدرامانینە، چا بارۆ، چېرو ئا بار و دۊخە نالەبارەینە هەڵای ئیرادەی بەهېز بەدیکریۊ. ڕاۋەبەریی وېسەریی جە دەزگاکا فېرکەرڎەیی و پەرۋەرڎەییەکا وېشەنە پرۆسەو وەنەی بە زۋانی کورڎیی و سریانی مەرزنانەرە و پەیڕەۋ کەرۊ.
- جە هەر دۋە بەشەکەو تەرو نیشتیمانینە، بێجگە چانەیە کە جە پرۆسەو وەنەینە زۋانی کورڎیی مەونیۊ، جە فرە و ڕواۋە بە ڕاو مەزهەبی و ئایینی و ڕەگەزیی و نەژادپەرستیی سیستەمو دەستەڵاتو ئەرەگیراۋە، زۋانی کورڎیی و زۋانۍ پېکئاما زۋانییەکۍ تەرو کورڎەسانی ئینێ چېرو مەترسیۍ گۆرەینە. بەتاییبەتی زۋانی (هۆرامی – ماچۊ) و (زازاکی – کرمانجکی) و کەلهوڕی و هتد.. هەرپاسە ئاسۇری- سریانی و کلدانی و ئەرمەنیچ. بڕېۋ چا زۋان و بنەزۋانەکورڎییا لاو جە پانیشت و وەرکۆتیچ ئینێ ۋەرودەمو مەترسینە. فرەیی بنەزۋانا زۋانی کورڎیی نیشانە و بەهېزی و تەسەلیشەنۍ. پۆچی مشیۊ زۋانی کورڎیی بە گرڎو بنەزۋانەکاشۆ هەر یۊشا جە یاگۍ جوگرافییۊ قسەکەراشەنە جە یەک ئاست و گرینگی پنەداینە پاریزیۊ و کە دەرفەتش بی، بە فەڕمیی جە پرۆسەو وەنەینە بوانیۊ و پەرەش پنەبڎریۊ.
- بەدڵنېیایۊ بەرو نیشتیمانیچۆ هەژمارېۋی فرۍ کورڎۍ جە ئاۋارەیینە مژیۋا و دەمېۋا تېکەڵو کولتۇری و زۋانو ئا وڵاتا بېیېنۍ، یان دۋۍ زۋانۍ ئەڎاییېشا جە کەسایەتی وېشانە هۊرگېرتېنۍ، گرنگ ئانەن کە زۋانی شیرینی کورڎیی بە زیڼەیی مەنۊۋە و جە وڵاۋیای و نەمەنەی پارېزیۊ.
چا دیڎگاۋە چنی پیرۊزبایی، گرنگا ئی ڕۋە کریۊ بە دەرفەتو هەرمانۍ و کۊششی زېیاتەری پەی ئانەیە کە ۋەراۋەرو هەڕەشا و فشارەکا ئەرەگیرا کورڎەسانی پەی سەرو زۋانی کورڎیی و زۋانو پېکئاما کولتوورییەکا تەرو کورڎەسانی، سەرنجو کۊمەڵۍ مېیاندۆڵەتیۍ و ڕېکۋزیا تایبیەتەکا پەرسۊ زۋانی و کولتۇری کېشکەرۊ.
- ئېمە جە کۆنگرەی نەتەۋەیی کورڎەسانینە (ک ن ک) سەربارو دەسوەشی جە گرڎ کۊششېۋی ڕېکۋزیا و کەسیی پەی خزمەتو زۋانی کورڎیی و بەرڎەیش پەی دلۍ دونیاو پەیۋەندییەکا و ئامرزاەکا هۊرگېڵنای دیجیتاڵیی و تەکنەلۆژیای، بەرز منریۊرە و بەبۊنەو 21و شوباتی (ڕۊی جەهانیی زۋانی ئەڎایی) کەرمۍ بە دەرفەتېۋو و جە گرڎو سازییاکا زۋانی و کولتۇری و پەرۋەرڎەی و میدیاکا داۋاکەرمۍ، کە ڕۇبەڕۇ گرڎ مەترسیېۋی و هەڕەشېۋۊ سەرو زۋانی کورڎیی مڎراۋە و هامکات ئەرکو کۊچەرا کورڎین، کە ڕېکۋزیا تاییبەتەکا زۋانی ۋزا چېرو ۋەرپەرسیی و جە پلانەکا ئەرەگیرا کورڎەسانی پەی سەرو زۋانی کورڎیی بېدەنگۍ نەبا.
- پەنەۋازا دەسەڵاتدارا کورڎیچ، جە مەترسیی نەبېیەیی ڕامیاری زۋانیی و پلانۊ زۋانی هاگاڎارۍ کریاۋە، چۇنکە زۋان بېجگە ئانەیە کە ئامرازو پەیۋەندی مېیانو کەسەکا هەن، پەی ئېمە ناسنامە و بېیەیمانە. ۋەرو ئانەیە ئەرکیشمانە پارېزنمېش، خزمەتش کەرمۍ، پەرەش پنەبڎەیمۍ و بە ئاستۊ مېیاندۆڵەتییش بېیاۋنمۍ.
کۆمیسیۆنو زۋانی و کولتۇری و پەرۋەرڎەی
کۆنگرەی نەتەۋەیی کورڎەسانی ( ک ن ک)
٢٠ و شوباتو ٢٠٢٢٣
ھ.ش
